طالبان؛ ایران و پاکستان مطالعه سیاست خارجی ایران، پاکستان و عربستان در باره افغانستان از سقوط مزار تاکنون

در این گزارش تلاش بر آن است تا ابتدا سیاست خارجی کشورهای ایران، پاکستان و عربستان، مؤلفه‏های اساسی سیاست‏گذاری و دورنمایی از چشم‏انداز آینده دیپلماسی آنان در افغانستان مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. از سوی دیگر، از آنجا که روابط دیپلماتیک کشورهای فوق به عنوان یکی از فاکتورهای اصلی در سیاست‏گذاری آنان در قبال رخدادهای منطقه، بویژه تحولات سیاسی و نظامی افغانستان، مطرح است طبیعتا روابط خارجی این کشورها، مناسبات سیاسی و معادلات منطقه‏ای آنان نیز مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت.      قبل از همه ذکر این نکته لازم به نظر می‏رسد که روابط خارجی این کشورها در کنار سایر عوامل، بخصوص در عرصه دیپلماتیک، تابعی از جهت‏گیری آنان در قضیه افغانستان است. از دیدگاه پژوهشگران سیاسی و عالمان روابط بین‏الملل، دولت‏ها به عنوان بازیگران صحنه سیاسی تلقی می‏شوند که با توجه به مسائل اصلی سیاست خارجی خویش، اعم از عناصر ایدئولوژیکی، اقتصادی و سیاسی تلاش دارند تا با به حداقل رساندن ناکامی‏شان به حداکثر کامیابی دست یابند؛ امری که رویارویی و رقابت و گاه تعارض و تنش را اجتناب‏ناپذیر می‏سازد. بر این اساس، تعارض بین دولت‏ها که برخاسته از تعارض در منافع ملی بازیگران است، روابط دیپلماتیک کشورها را شدیدا تحت تأثیر قرار می‏دهد. قضیه افغانستان، به عنوان صحنه بازی دیپلماتیک کشورهای ایران، پاکستان و عربستان، یکی از محورهای جدی و تأثیر گذار در سیاست خارجی این کشورها بوده و ممکن است در صورت عدم مدیریت مناسب، موجبات تنش منطقه‏ای را فراهم آورد و اخلال در روابط دیپلماتیک این کشورها را به همراه داشته باشد. از این رو، مطالعه جدی و عمیق این موضوع در شرایط کنونی از اهمیت و حساسیت خاصی برخوردار می‏باشد که لازم است سیاست‏گذاران و تصمیم گیرندگان کشورهای فوق، با توجه به مقتضیات منطقه‏ای و ضرورت‏های جهانی که نیازمند همگرایی و همسویی است، با برخورد مناسب و منطقی در جلوگیری از بروز تعارض و تنش‏های سیاسی در روابط میان خود، اهتمام ورزند.      پس از این کلیات، در این نوشتار تلاش بر آن است تا ضمن جمع‏بندی و توصیف سیاست خارجی این کشورها در قبال تحولات افغانستان، روابط دیپلماتیک کشورهای مذکور مورد مطالعه و وارسی قرار گیرد. در پرتو چنین مطالعه توصیفی ـ تطبیقی چشم‏انداز آینده این روابط و سیاست این کشورها در افغانستان، تا اندازه‏ای روشن خواهد شد.